Alan Turing, İngiliz bilgisayar bilimcisi ve matematikçidir. Bilgisayar biliminin babası olarak görülür. Kendi geliştirdiği Turing Makinesi ile modern bilgisayarların temelini atmış, bilgisayarların düşünme yetisini sorgulamak adına Turing Testi’ni ortaya atmıştır. Bunlarla beraber matematik felsefesi ve hesaplamalı biyoloji üzerine çalışmalarda bulunmuş ve 2. Dünya Savaşı sırasında kriptolog olarak görev yapmıştır.
Alan Turing’in Hayatı ve Okul Yılları
Alan Turing 23 Haziran 1912’de Londra’da dünyaya geldi. Altı yaşından itibaren farklı okullarda eğitim gördü. Turing çocukluğundan itibaren dehasını belli ediyordu, öyle ki 13 yaşından beri gittiği Sherborne Okulu’nun müdürü ailesine eğer bilim alanında ilerlemek istiyorsa bu okulda zaman kaybettiğini belirtti.Turing, üniversite eğitimini Cambridge Üniversitesi, King’s College’da aldı. Hem akademik hem sosyal alanda başarılı yıllar geçiren Turing 1934 yılında matematik diplomasıyla mezun oldu. 1936 yılında Karar Verme Problemi (Entscheidungsproblem)’ne bir çözüm getirdi. Sonraki aşamada ise Princeton Üniversitesi’nde matematiksel mantık üzerine doktorasını tamamladı.
Entscheidungsproblem
Türkçesi “Karar Verme Problemi” olan Entscheidungsproblem, 1928 yılında matematik ve bilgisayar bilimlerinde ortaya atılmış bir sorundu. Bu problem, girdi olarak alınan bir ifadenin evrensel olup olmadığını ve tüm aksiyomlardan çıkarılabilirliğini sorgulayıp buna göre “Hayır” (0), ve “Evet” (1) cevabını verecek genel bir algoritmanın tanımına dayanır. Bu soruya Alonzo Church λ-kalkülüs kullanarak, Turing ise Turing Makinesi konseptleriyle negatif cevap verdiler, çözümlerine göre bu probleme uygun bir algoritma oluşturmak mümkün değildi.
Turing Makinesi
1936 yılında Entscheidungsproblem üzerine yayımladığı makalede Turing, matematiksel ve teorik temellere dayanan sanal bir makineden bahsetti. Bu makine, her çeşit karmaşık matematiksel hesaplamayı yapma potansiyeline sahiptir. Bu makinenin çalışma prensibini fazlasıyla basite indirgersek çalışma prensibini şu şekilde özetleyebiliriz:
Sıfır ve birlerden oluşan bir seri girdi olarak alınır. Bu serideki sıfırlar ve birler teker teker incelenir, eğer gerekliyse 0->1 ya da 1->0 dönüşümü yapılır. Her dönüşümden sonra bağlantılı olarak başka bir birime gidilir ve bu işlem böyle tekrarlanır. Bu kodlamalardan sonra bir değişiklik yapılmayacağı zaman elimizde sıfır ve birlerden oluşan farklı bir dizi bulunur ve bu durumda makine durma haline geçer. Son durumda elimize geçen dizi girdi olarak verdiğimiz sorunun cevabıdır.
Turing Makinesi Çalışma Prensibi
Turing makinesinin çalışma prensibi aslında bilgisayarların hesaplamada kullandığı yolun ve dolayısıyla modern bilgisayarların temelini oluşturur. Ancak modern bilgisayarlar henüz Turing makinesi seviyesinde değildir, çünkü Turing makinesi elde edilebilecek en güçlü programlama yapısına sahiptir.
Kriptoloji, Enigma ve Bombe
Alan Turing, 1938 yılından itibaren İngiliz Şifre Kod Kırma Organizasyonu’nda çalışmaya başladı. Bu sırada Alman şifreleme makinesi Enigma’nın çözümlenmesi için çalışmalar yürüttü. Savaş döneminde Enigma’nın daha hızlı çözümlenmesi adına Bombe adında elektromekanik bir makine tasarladı. Bu makine, ilk defa 18 Mart 1940 yılında kuruldu. Savaş sonuna kadar iki yüzden fazla Bombe üretildi.
Turing Testi
1947 yılına geldiğinde Turing, çalışmalarına devam etmek adına Cambridge’e döndü. 1949 yılında Manchester Üniversitesi’nde Manchester Mark 1 yazılımı üzerinde çalıştı. Bu yazılım ilk modern bilgisayarlardan biri için oluşturulmuştu. Bu esnada Ekim 1950’de Bilgi İşlem Makineleri ve Zekâ adlı bir makale yayımladı. Bu çalışmasında Turing yapay zekâ kavramından bahsetti ve bir makinenin zekasını ölçmek adına Turing testini ileri sürdü.
Turing testinde bir makine ve bir insan, sorguyu yapan kişiden ayrı bir yerde kendilerine yöneltilen soruları cevaplar. Soruyu cevaplayanların makine ya da insan olduğu hakkında sorgulayıcının başta herhangi bir bilgisi yoktur: bu bilgiye sorulan sorular sayesinde ulaşılmaya çalışılır. Eğer sorgulayıcı kimin makine olduğunu ve kimin olmadığını saptayamazsa makine “düşünebilir”dir ve Turing testini geçer.
Kapanış
Alan Turing, yaşamı boyunca insanlık tarihine çok ciddi katkılar sağlamış, bunu yaparken birçok uzmanlık alanında etkili olmuştur. Bilgisayar biliminin doğuşunda kilit rol oynamış, kendinden sonraki gelişmeleri bile inanılmaz hızlandırmıştır. Bu nedenle 1954’teki ölümünden sonra bile onurlandırılmaya devam etmiştir. Kendisi yıllar önce hayatını kaybetmiş olmasına rağmen yaptığı çalışmalarla hem tarihe hem geleceğe adını yazdırmayı başarmıştır.
Diğer Kimdir içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.
Yazar: Serdar Coşkun
Editör: Feyzanur Şener
Son yorumlar