Hayatı
Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli matematikçi, coğrafyacı ve astronomdur. Geç İskenderiye döneminde yaşamış ünlü bilim adamıdır. Hayatı hakkında maalesef ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır. Fakat kendisinin Yunan veya Mısırlı olduğu düşünülmektedir. Astronomi, matematik, güneş saatçiliği, coğrafya, müzik ve optik gibi alanlarda çalışmalar yapmıştır. “Büyük Birleşim” ve “Coğrafya” iki önemli eseridir. “Büyük Birleşim” Yunan ve Babil uygarlıklarının gökbilim bilgilerinin bir derlemesidir. Eserde Dünya merkezli bir Güneş Sistemi (Dünya’nın merkezde olduğu ve gök cisimlerinin de onun çevresinde düzenli olarak dolandıkları model) önerilir. Bu model Kopernik’e kadar Batı ve İslam dünyalarında geçerli olan modeldir. Diğer önemli yapıtı olan “Coğrafya” da bir derlemedir. İçinde birçok harita bulunan “Coğrafya Kılavuzu” Batlamyus’un 2. yüzyılda hazırladığı ve ilk atlas olarak kabul edilen bir eserdir. Günümüze sadece iki nüshası ulaşmıştır. Biri Vatikan Gizli Arşivlerinde, diğeri ise Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesindedir. Topkapı Sarayı Müzesinde korunan ve Codex Seragliensis adıyla anılan nüsha uzun bir çalışma sonucunda restore edilmiş ve 2016 yılında eserin tıpkıbasım sürümü satışa çıkarılmıştır. Başlangıç meridyenini sağlam bir şekilde belirleyemediği için vermiş olduğu koordinatlar hatalıdır. Ayrıca Batlamyus, Yer’in büyüklüğü hakkındaki tahmini de doğru değildir. Rivayete göre Kristof Kolomb, bu yanlış tahminden cesaret alarak Batı’ya doğru gitmiş ve Kuzey Amerika’ya ulaşmıştır.
Çalışmaları
Batlamyus, coğrafyanın yanında en çok astronomi çalışmalarıyla tanınır. Kendi zamanına kadar ulaşan astronomi bilgisini derlemiş ve bunları “Mathematike Sintaksis“ (Matematik Sentezi) adlı eserinde toplamıştır. Eser Arapçaya çevrilirken başına el- getirildiği için, ismi el-Mecistî biçimine dönüşmüştür. Daha sonra Arapça’dan Latince’ye çevrilirken Almagest olarak adlandırıldığından, bugün Batı dünyasında bu eser Almagest adıyla tanınmaktadır. Almagest 13 kitaptan oluşur.
Batlamyus, Matematik Sentezi adlı eserinde göksel olguları anlamlandırmak için kurmuş olduğu geometrik kuramı anlatır. Bu kuramda, evren küreseldir ve Yer bu evrenin merkezinde hareketsiz durmaktadır. Diğer gök cisimleri Dünya’nın çevresinde dönerler.
Batlamyus Haritası
Batlamyus haritası enine ve uzunlamasına çizgilerin ilk kullanıldığı haritadır. Haritada kullanılan küresel koordinat sistemi Avrupa coğrafi düşünce sisteminde bir devrim niteliğindedir. Batlamyus’un haritasında ölçüm hataları olsa da genel itibari ile coğrafya haritalarının geliştirilmesinde çok önemli bir rol üstlenmiştir.
YAZAR: Hüseyin OBUT
EDİTÖR: Melisa ACAR
Son yorumlar