Technosophia Community > Blog > Bilim > Uzayın Doğa Harikası: Nebula

Uzayın Doğa Harikası: Nebula

Mayıs 5, 2021 Technosoph Bilim, Uzay

Nebula ya da bulutsu, uzayda bulunan ve geniş alanlara yayılmış olan gazlar, tozlar, hidrojen, helyum ve diğer iyonize gazlardan oluşan bulutsu yapılardır. Eskiden galaksileri de kapsayacak şekilde yaygın gök cisimlerine verilen isim iken şimdilerde astronominin ilerlemesiyle birlikte galaksi ile nebula farklı anlamlarda kullanılmaya başlamıştır. Yıldızlar arasında bulunan boşluklarda yer alan ve yıldızların yaydığı ışık enerjisi ile görünür hâle gelen yoğun gaz ve toz bulutları, galaksilerin temel bileşenlerindendir.

Nebula Oluşumu

Bir nebula, oluşmadan önce bir yıldızdır. Bu yıldız büyüdükten sonra ya beyaz cüce nötron yıldızı ya da bir karadelik olur. Fakat bütün yıldızlar bunlardan biri olmadan önce kırmızı süper dev hâline gelir. Bu yıldızlar çok büyük oldukları için içten gelen basınç ve yüksek (100.000.000 °C) sıcaklığın etkisiyle uzay boşluğuna gaz salarlar.

Bu gaz püskürmeleri oldukça büyük ve hızlıdır. Daha sonraları bu gazlar yakınlaşarak bir gaz bulutu oluştururlar. Bu gaz bulutunun sıcaklığı 15.000 °C’den fazladır.

Bu sıcaklık ve çeşitli basınçlar oradaki gazlar (hidrojen) ile birleşerek füzyon reaksiyonu başlatırlar. Bu füzyon reaksiyonu yeni bir yıldızın ilk temelleridir. Daha sonra o minik yıldızlar büyür ve anakol yıldızına dönüştüğü zaman -ana yıldız kadar olmasa da- gaz püskürtmesi yaparlar. Bu arada ana yıldız, kahverengi veya beyaz cüce olup ömrünü demir ve karbon yığını olarak tamamlamıştır.

Nebulaların Keşfi

Bulutsulardan bahseden ilk kişi Persli astronom Abd al-Rahman al-Sufi’dir. Nebulaları “küçük bir bulut” olarak tanımlamıştır. 1054 yılına gelindiğinde ise ilk Arap ve Çin astronomları, bir süpernova sonucunda oluşmuş olan Yengeç Bulutsusu’nun varlığını fark etmişlerdir.

Süpernova Sonucu Oluşan Nebulalar

Bazen yıldızlar süpernova geçirerek patlarlar. Bunun sonucunda çevrelerine yavaş yavaş gaz salmak yerine bir anda salmış olurlar. Bu arada bu gazlar çeşitlidir ve reaksiyona girerek çeşitliliği arttırırlar. Bu da çok renkli bir görüntü oluşturur. Bu nebulalar (bulutsular) süpernova sonucu oluşmuş nebulalar (bulutsular) diye adlandırılır.

Süpernova sonucu oluşmuş nebulalarda gazlar çeşitli etkiler sayesinde dağılır ve garip şekiller oluşur. Fakat gezegenimsi bulutsularda gazlar dağılmadığı için simetriktir. Bir nebulanın gezegenimsi mi yoksa süpernova sonucu mu oluştuğu buna bakarak anlaşılabilmektedir.