Bugün kullandığımız birçok makinenin, daha öncesinde Sanayi Devrimi’ne ve icatlarına zemin hazırlamış olan Cizreli El-Cezeri’ye ait olduğunu biliyor muydunuz? Fizik, Matematik, Sibernetik çağının ötesinde bir mucitti El- Cezeri.
ÇAĞININ ÖTESİNDE BİR BİLİM İNSANI!
1153 yılında Cizre’nin Dağkapı mahallesinde doğmuştur. Kendisine “zamanın harikası” anlamına gelen ”Bediuzaman” denmiştir. Mezopotamya ve ötesine saldığı nam sayesinde Diyarbakır’da Artuk sultanı Kara Aslan, torunu ve Ebu’l-Feth Mahmûd Nâsırüddin‘a 25 yıl hizmet yaptıktan sonra, Cizre’ye dönmüş ve 1233 yılında Cizre’de vefat etmiştir. Mezarı, Cizre’deki Nuh Peygamber Camiinin avlusunda bulunmaktadır.
ESERLERİ VE BULUŞLARI
El-Cezeri’yi günümüze taşıyan en büyük ve değerli eseri, bütün icat ve tekniği topladığı 55 adet buluş, 15 farklı düzen içeren ve 6 bölümden oluşan El-Câmi, Beyne’l-İlm ve‟l-„Ameli’n-Nâfi fî Snaati‟l-Hiyel (Makine Yapımında Yararlı Bilgiler ve Uygulamalar) adlı Arapça olarak yazmış olduğu eseridir. Bu eser, bu konuya ilişkin teorik ve pratik bilgileri doruk noktasına ulaştırmıştır!
Bu kitabın orijinali günümüze kadar ulaşamadıysa da, bilinen 15 kopyasından 10’u Avrupa’nın farklı müzelerinde, 5 tanesi Topkapı ve Süleymaniye kütüphanelerinde yer almaktadır.
Büyük mucit birden çok makine tasarlamıştır: robotlar, rüzgar tribünleri, saatler, su makinaları, şifreli kilitler, şifreli kasalar, termos, otomatik çocuk oyuncakları gibi 60 makine mucidi ve dünyanın ilk sibernetik bilginidir.
SİBERNETİK VE ROBOTİK
Sibernetik ve otomatik sistemlerin başlangıcı konusunda; Fransızlar, Descartes ve Pascal’ı; Almanlar, Leibniz’i; İngilizler, Bacon’ı ileri sürerler. Oysa El-Cezeri, rakiplerinden tam 600 yıl önce sibernetiğin ilkelerini bilim dünyasına sunan ilk kişiydi!
Peki El-Cezeri’nin öncülüğünü yaptığı Sibernetik nedir?
Sibernetik haberleşme, denge kurma ve ayarlama bilimidir. İnsanlarda ve makinelerde bilgi alışverişi, kontrolü ve denge durumunu inceler. Bu bilim, zamanla gelişerek bugün hayatımızın vazgeçilmezleri arasına giren bilgisayarların ortaya çıkmasına imkân tanımıştır.
Dünya bilim tarihi açısından bugünkü sibernetik ve robot biliminde çalışmalar yapan ilk bilim adamı olan El-Cizirî, kitabında “Tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, doğru ile yanlış arasında kalacağını” söyler.
Kendisinin asırlar önce oluşturduğu sistem ve kazanmamızı istediği bakış açısı dahice olmasının yanı sıra aslında yapabileceklerimize dair şahane bir örnek!
YAZAR: Rozerin NAS
Son yorumlar