Satürn; büyüklüğü, elliden fazla uydusu ve büyüleyici halkalarıyla “soluk mavi nokta”dan sonra belki de Güneş Sistemi’nin en öne çıkan gezegeni. Ancak bu gezegen hakkında aklımıza belki de hiç gelmemiş olan bir soru var: Satürn neden eğik duruyor?
Sorbonne ve Pisa Üniversitelerinden bilim insanları, Satürn’ün neden eğik olduğu sorusuna bu Ocak ayında yayınladıkları bir çalışma sayesinde yanıt bulmayı başardılar. Bu çalışmadan önce yapılmış olan araştırmalara göre Satürn’ün eksen eğikliği, Neptün’ün yörüngesinde yaklaşık 4 milyar yıl önce gerçekleşen bir değişikliğe dayandırılıyordu. Bu değişimden etkilenen Satürn’ün eğiminin, 26,7 dereceye geldiği ve böyle kaldığı düşünülüyordu. Ancak son çalışmalara göre bu eğim; sonlanmış bir yönelimin değil, daha büyük ve devam eden bir yönelimin parçası: Satürn ve Neptün arasındaki yörüngesel rezonans olayı, önceden sanılanın aksine nispeten yakın bir zamanda başladı. Çalışmaya göre Satürn, bir milyar yıl öncesine kadar Neptün’ün yörüngesinden etkilenmemişti ve 3 derecelik bir eğime sahipti. Ancak uydularının ve ekseninin Neptün ile etkileşmeye başlamasıyla eksen eğimi giderek artmaya başladı. Böylece şu anki eğimine ulaştı.
Önümüzdeki birkaç milyar yıl içinde ise Satürn’ün eksen eğiminin açısı iki katını dahi geçebilir. Ayrıca güncel gözlemlere göre en büyük uydusu Titan başta olmak üzere, Satürn’ün uyduları da aşama aşama halkalı gezegenden uzaklaşıyor. Ancak bu olgu önceden tahmin edilenden çok daha hızlı gerçekleşiyor. Yapılan son araştırmaya göre bu değişim, Satürn’ün eğimine de sebep oluyor. Kısacası uydular uzaklaştıkça gezegenin eğimi de artıyor.
Yeni Çalışmalara Kapı Aralayabilir
Araştırma grubu, geçen yıl aynı dinamiklerin Jüpiter’de de etkisini gösterdiği sonucuna ulaşmışlardı. Jüpiter’in dört Galilei uydusunun, Uranüs’ün yörüngesel rezonansına girmesiyle birkaç milyar yıl içinde gaz devinin, eksen eğiminin de 6 ila 37 derece arasında değişeceği tahmin ediliyor.
Son olarak araştırmacılar, diğer galaksilerde hareketlerine devam eden dev gezegenlerin, dönme ekseni hareketlerinin anlaşılmasına da yapılan bu çalışmaların yardımcı olacağını düşünmektedirler. Ayrıca yayınlanan bu çalışma; Satürn, Jüpiter veya dev ötegezegenlerin eksen eğimlerindeki değişimin, devamlı bir olgu olduğunu sebepleriyle birlikte açıklayan yeni bir model niteliği de taşımaktadır.
YAZAR: Serdar COŞKUN
EDİTÖR: Melisa ACAR
Son Yorumlar